مناجات الشاکین
 نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| نامهای دیگر | مناجات شکایتکنندگان |
| موضوع | شکایت از نفس و شیطان |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| منابع شیعی | بحارالانوار • مفاتیح الجنان |
| زمان | روز شنبه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امینالله • زیارت اربعین | |
مُناجاتُ الشّاکّین یا مناجات شکایتکنندگان، از مناجاتهای پانزدهگانه است که از امام سجاد(ع) نقل شده و موضوع آن شکایت از نفس و شیطان است. حضرت در این مناجات درباره ویژگیهای نفس اماره و دشمنیهای شیطان سخن گفته است.
سند
مناجات الشاکین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز شنبه تعیین کرده است.[۳]
پیامها و مضمونها
- شکایت از نفس، شیطان و قلب سخت و سیاه.
- بیان ویژگیهای نفس اماره: امر کردن به بدی، سبقت گرفتن به سوی گناه، آزمند بر نافرمانی و عصیان خداوند، در معرض خشم خداوند، کشاندن انسان به سمت هلاکت، توجیهگر در اطاعت نکردن از خداوند، بیتاب در برابر شر و بدی، خودخواه در احسان به دیگران، پیوسته متمایل به لهو و لعب، غرق در غفلت و فراموشی، سرعت در کشاندن انسان به گناه و به تاخیر انداختن انسان از توبه.
- بیان دشمنی های شیطان با انسان: گمراه ساختن انسان، ایجاد وسوسه و خطورات قلبی در دل انسان، استفاده از هوای نفس، آراستن دوستی دنیا در نظر انسان، جدایی انداختن بین انسان و طاعت و تقرب خداوند.
- شکایت از چند چیز: قلب معیوبی که از هدایت فطری تهی گشته و دچار قساوت شده است، چشمی که از خوف خدا گریان نمیگردد.
- درخواستهایی از خداوند: ما را جز در معرض جود و احسانت درنیاوری، آماج فتنهها نگردانی، بر دشمنان پیروز بگردان، بر عیبها و رسواییهایم پرده بپوشان، مرا از بلا نگهدار و مرا از گناهان حفظ کن.[۴]
متن و ترجمه دعا
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
إِلٰهِى إِلَيْكَ أَشْكُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَةً، وَ إِلَى الْخَطِيئَةِ مُبادِرَةً، وَبِمَعاصِيكَ مُولَعَةً، وَ لِسَخَطِكَ مُتَعَرِّضَةً،
تَسْلُكُ بِى مَسالِكَ الْمَهَالِكِ، وَتَجْعَلُنِى عِنْدَكَ أَهْوَنَ هَالِكٍ، كَثِيرَةَ الْعِلَلِ، طَوِيلَةَ الْأَمَلِ، إِنْ مَسَّهَا الشَّرُّ تَجْزَعُ، وَ إِنْ مَسَّهَا الْخَيْرُ تَمْنَعُ،
مَيَّالَةً إِلَى اللَّعِْبِ وَاللَّهْوِ، مَمْلُوَّةً بِالْغَفْلَةِ وَالسَّهْوِ، تُسْرِعُ بِى إِلى الْحَوْبَةِ ، وَتُسَوِّفُنِى بِالتَّوْبَةِ.
الِٰهِى أَشْكُو إِلَيْكَ عَدُوّاً يُضِلُّنِى، وَشَيْطاناً يُغْوِينِى، قَدْ مَلَأَ بِالْوَسْواسِ صَدْرِى، وَأَحاطَتْ هَواجِسُه بِقَلْبِى،
يُعاضِدُ لِىَ الْهَوىٰ، وَيُزَيِّنُ لِى حُبَّ الدُّنْيا، وَيَحُولُ بَيْنِى وَبَيْنَ الطَّاعَةِ وَالزُّلْفىٰ؛
إِلٰهِى إِلَيْكَ أَشْكُو قَلْباً قاسِياً مَعَ الْوَسْواسِ مُتَقَلِّباً، وَبِالرَّيْنِ وَالطَّبْعِ مُتَلَبِّساً، وَعَيْناً عَنِ الْبُكاءِ مِنْ خَوْفِكَ جامِدَةً، وَ إِلىٰ ما تَسُرُّها طامِحَةً.
إِلٰهِى لَاحَوْلَ لِى وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِقُدْرَتِكَ، وَلَا نَجاةَ لِى مِنْ مَكارِهِ الدُّنْيا إِلّا بِعِصْمَتِكَ، فَأَسْأَلُكَ بِبَلاغَةِ حِكْمَتِكَ، وَنَفاذِ مَشِيئَتِكَ،
أَنْ لَاتَجْعَلَنِى لِغَيْرِ جُودِكَ مُتَعَرِّضاً، وَلَا تُصَيِّرَنِى لِلْفِتَنِ غَرَضاً، وَكُنْ لِى عَلَى الْأَعْداءِ ناصِراً، وَعَلَى الْمَخازِى وَالْعُيُوبِ ساتِراً، وَمِنَ الْبَلاءِ واقِياً، وَعَنِ الْمَعاصِى عاصِماً، بِرَأْفَتِكَ وَرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانیاش همیشگی است
معبودم، از نفسی که فراوان به بدی فرمان میدهد به تو شکایت میکنم، همان نفسی که شتابنده بهسوی خطا و آزمند به انجام گناهان و در معرض خشم توست، نفسی که مرا به راه هلاکت میکشاند و هستیام را نزد تو از پستترین تباهشدگان قرار میدهد،
بیماریهایش بسیار، آرزویش دراز است، اگر گزندی به او رسد بیتابی میکند و اگر خیری به او رسد از انفاقش دریغ میورزد، به بازی و هوسرانی میل بسیار دارد، از غفلت و اشتباه آکنده است، مرا بهسرعت بهجانب گناه میراند و با من در توبه و ندامت امروز و فردا میکند،
معبودم، از دشمنی که گمراهم میکند و از شیطانی که به بیراههام میبرد به تو شکایت میکنم، شیطانی که سینهام را از وسوسه انباشته و زمزمههای خطرناکش قلبم را فرا گرفته است،
شیطانی که با هوا و هوس به من کمک میکند و عشق به دنیا را در دیدگانم نیکو و آراسته جلوه میدهد و بین من و بندگی و مقام قرب پرده میافکند؛
معبودم، از دل همچون سنگی که با وسوسه زیرورو میشود و به آلودگی گناه و سیاهی نافرمانی آلوده شده به تو شکایت میکنم؛
معبودم، از چشمی که از گریه ناشی از هراس تو خشک شده و در عوض به مناظری که خوشآیند آن است خیره گشته به تو گلایه میکنم،
خدایا توان و نیرویی برای من جز به قدرت تو نیست، راه نجاتی از گرفتاریهای دنیا جز حفظ و نگهداری تو برایم نمیباشد،
از تو میخواهم به رسایی حکمتت و نفوذ ارادهات که مرا جز جود و بخشندگیات در معرض چیزی قرار ندهی و هدف فتنهها نگردانی
و بر ضد دشمنانم یاور باشی و پردهپوش رسواییها و عیوبم گردی و از بلا نگهدار و از گناهان بازدارندهام باشی، به مهر و رحمتت ای مهربانترین مهربانان.
پانویس
یادداشت
منابع
- مصباح، محمد تقی، سجاده های سلوک شرح مناجاتهای حضرت سجاد (ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
- مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.